Jakie są role dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej? I jaki mają wpływ na życie dorosłe?

W jednym z ostatnich wpisów razem z Panią Zuzanną Kuhl, poruszyłyśmy temat „Jak nie powielać dysfunkcyjnych schematów, wychowując dzieci?”. Pani Zuzanna zdefiniowała rodzina dysfunkcyjna. Dziś czas na rolę dzieci w takich rodzinach.

Skąd biorą się role dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej?

Role w rodzinie dysfunkcyjnej są zaburzone. Dzieci, które nie radzą sobie z trudną sytuacją w domu, często biorąc na siebie odpowiedzialność za tę sytuację, starają się jej jakoś zaradzić. wchodzą w role, które sprawią, że rodzina dysfunkcyjna będzie funkcjonować a prawda o niej pozostanie tajemnicą. Wszystkie role, które podejmuje dziecko w rodzinie dysfunkcyjnej rodzą się z braku pewnością siebie, niskiej samooceny i są podszyte ogromnym pragnieniem bycia zaakceptowanym.

Jakie są role dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej?

Zuzanna Kuhl: Literatura psychologiczna mówi o typowych rolach dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Każda z nich niesie ze sobą wielkie obciążenie, ale i zasoby. Role dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej to:

Bohater, super dziecko, złote dziecko

To najczęściej najstarszy z rodzeństwa, mały rodzic, rodzic rodziców, opiekun, przyjaciel, powiernik, siłacz. Robi wszystko, co w jego mocy, by odwrócić uwagę od rodzinnego piekła, czasem próbuje wręcz zacierać jego wszelkie ślady. Stara się być „najlepszym” , doskonali swoje umiejętności, by zyskać w ten sposób aprobatę i szacunek. Obsesyjnie dąży do doskonałości. W dorosłości może być pracoholikiem i mieć poczucie „utraconego” dzieciństwa, które było zdominowane poczuciem odpowiedzialności za całą rodzinę. Ma tendencję do gromadzenia rzeczy i pieniędzy.

Tłumi złość, gniew i swoje potrzeby. Żyje w stałym napięciu, stara się mieć wszystko pod kontrolą i wpada w panikę w nagłych, nie dających się przewidzieć sytuacjach. Nie lubi spontaniczności. ALE Jest świetnie zorganizowany. Daleko zachodzi w swojej karierze, ma duże osiągnięcia. Jest silny, wiele zniesie i wytrzyma. Dojdzie do każdego celu, jaki sobie wyznaczy.

Kozioł ofiarny

Przeważnie drugie z rodzeństwa, młodsze dziecko. Rola bohatera jest już obsadzona, dla drugiego dziecka nie ma już przestrzeni, więc kozioł ofiarny wszelkimi siłami próbuje zostać zauważony. Jest główną ofiarą rodzica, czarną owcą, buntownikiem. Odgrywa rolę tego „złego” , broi i rozrabia – to jego „krzyk” , by być dostrzeżonym. Często wdaje się w bójki, może mieć problemy z prawem Czuje się samotny, odrzucony, kierują nim poczucie krzywdy, ale także poczucie winy, lęk i złość.

W dorosłym życiu kozioł ofiarny, podobnie jak bohater, ma trudności w nawiązywaniu relacji międzyludzkich. W dorosłym życiu może nie być akceptowany ze względu na swoją ewentualną kryminalną przeszłość. Ma trudności w życiu zawodowym, nie ma motywacji, by coś osiągnąć, nie potrafi pracować w zespole, dopasować się do zasad i reguł. Skupia uwagę na sobie, przez co ratuje rodzinę przed ewentualnym rozpadem. ALE Jest odważny, szczery i potrafi mówić wprost o tym, co jest nie tak w toksycznej rodzinie. Nie ma problemów ze stawianiem granic i asertywnością.

Dziecko niewidzialne

Trzyma się na uboczu rodziny. Wytwarza coś w rodzaju kokonu, w którym się chroni przed zagrożeniami życia w dysfunkcyjnej rodzinie. Ukrywa swoje uczucia, zamyka się w sobie, staje się „niewidzialny” dla otoczenia. Rola, w którą wchodzi przyjmowana jest przez resztę rodziny z wdzięcznością. Niewidzialne dziecko samo się sobą zajmuje, zaspokaja swoje potrzeby, nikogo nie absorbuje swoją osobą. W dorosłym życiu żyje w swoim świecie, fantazjuje i marzy, trudno do niego dotrzeć. Zazwyczaj nie ma przyjaciół, nie potrafi budować relacji. Nie angażuje się w nic, bo nikt nigdy od niego tego nie oczekiwał.

Jest bardzo nieśmiałe, pozbawione zdolności społecznych i umiejętności pracy w grupie. Może być niezdolne do stawiania czoła problemom. ALE Ma bogate życie wewnętrzne Cechuje się bardzo rozwiniętą wyobraźnia i wrażliwością. Często jest artystyczną duszą.

Maskotka, błazen

Rolę błazna w rodzinie dysfunkcyjnej przyjmuje zwykle najmłodsze dziecko. Reszta rodziny stara się je chronić, próbuje utrzymywać w tajemnicy problemy rodziny. To powoduje u dziecka strach i dezorientację – nie rozumie, co się dzieje, jednak intuicyjnie wyczuwa, że sytuacja w domu z jakichś względów jest niebezpieczna. Stara się, na miarę swoich możliwości, okiełznać własny strach, ale przede wszystkim rozładować napięcie, które wyczuwa w rodzinie – wygłupia się, stara się wszystkich rozweselić i za wszelką cenę, na przekór panującej atmosferze wywołać u domowników śmiech.

To jednak pozory – w środku dziecko błazen jest smutne, cierpi. Nie może wytrzymać sztywnej i ciężkiej atmosfery w domu – czuje, że musi coś zrobić, by ją rozładować. W dorosłym życiu osoby, które przyjęły w dzieciństwie rolę błazna, są w centrum uwagi, mają wielu znajomych, ale mało kto traktuje je poważnie. Mimo uśmiechu przyklejonego do twarzy osoby te, tak jak w dzieciństwie, przepełnione są smutkiem, czują się samotne. Nie ma dostępu do swoich prawdziwych uczuć. ALE Ma duże poczucie humoru. Jest duszą towarzystwa. Ma wielu znajomych.

Czy dzieci z rodzin dysfunkcyjnych to „trudne dzieci”?

Zuzanna Kuhl: Trudne o tyle, że broniąc się przed dysfunkcją rodziny wykształciły mechanizmy obronne, które same w sobie są jednocześnie destrukcyjne i dla samych dzieci, i dla ich otoczenia. Takie dzieci mogą mieć problemy w szkole i kłopoty z koncentracją, ponieważ ich codziennym życiem rządzą napięcie i strach, z którymi muszą sobie na swój sposób radzić.

Serdecznie dziękuję za tak obszerną wiedzę na temat „role dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej” i zapraszam do zapoznania się z mediami społecznościowymi Pani Zuzanny.

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:

Dziecko niepełnosprawne w rodzinie – jak wspierać rodziców i rodzinę? Jak nie powielać dysfunkcyjnych schematów, wychowując dzieci? Jak pandemia wpływa na psychikę dziecka? Kojec dla dziecka – czy warto kupić? Jak wybrać buty dla dziecka? – 5 skutecznych porad Lampka nocna dla dziecka – idealny prezent na dzień dziecka. Jak wybrać? LITERKI NA ŚCIANĘ Z IMIENIEM DZIECKA – POMYSŁ NA ARANŻACJĘ POKOJU DZIECKA Leżaczek dla dziecka – dlaczego warto i jak wybrać najlepszy? Jaką rolę pełni kolagen w naszym organizmie? Jakie kolczyki wybrać dla dziecka?