Jak zwiększyć poczucie własnej wartości? Oto skutecznych sposobów. Zwiększ swoją samoocenę, przestań się zamartwiać i żyj na 100%. O tym, jak podnieść samoocenę opowiada Zuzanna Kuhl – mediatorka, mentorka rodzinna, coach.

Poczucie własnej wartości – skąd się bierze samoocena?

Poczucie własnej wartości ma kluczowy wpływ na Twoje wybory i decyzje. Jego fundament to Twoje dzieciństwo. To wtedy być może dowiedziałaś się, że nie zasługujesz na szacunek, miłość i akceptację. Poczucie wartości wpływa na proces podejmowania decyzji, relacje, zdrowie emocjonalne i Twoje ogólne samopoczucie. Wpływa również na motywację, ponieważ osoby o zdrowym, pozytywnym spojrzeniu na siebie rozumieją swój potencjał i mają odwagę podejmować nowe wyzwania.

W psychologii termin „poczucie własnej wartości” jest używany do opisania ogólnego subiektywnego poczucia jakie masz myśląc o sobie. A to pokazuje jak bardzo doceniasz i lubisz siebie niezależnie od okoliczności.

Osoby o zdrowej samoocenie:

• dobrze rozumieją swoje umiejętności,
• są w stanie utrzymywać zdrowe relacje z innymi, ponieważ mają zdrowe relacje ze sobą,
• mają realistyczne i odpowiednie oczekiwania względem siebie i swoich umiejętności,
• rozumieją swoje potrzeby i umieją je wyrazić,
• generalnie czują się dobrze i bezpiecznie w życiu.

Osoby z niską samooceną mają zwykle mniejszą pewność co do swoich umiejętności i mogą wątpić w swoją intuicję i decyzyjność. Mogą nie czuć motywacji do próbowania nowych rzeczy, ponieważ nie wierzą, że są w stanie osiągnąć swoje cele. Osoby z niską samooceną mogą mieć problemy z relacjami i wyrażaniem swoich potrzeb. Mogą również odczuwać niski poziom pewności siebie i czuć się niekochanymi i niegodnymi (uwagi, miłości, szacunku, dobrego samopoczucia, bogactwa, pomocy). Niska samoocena wpływa też na codzienne samopoczucie, wizerunek swojego ciała, brak miłości i współczucia do siebie czy akty autosabotażu. 

Osoby z nadmiernie wysoką samooceną mogą z kolei przeceniać swoje umiejętności i mogą czuć się uprawnionymi do odniesienia sukcesu, nawet bez umiejętności w danej dziedzinie. Mogą borykać się z problemami w związkach i blokować możliwość samodoskonalenia, ponieważ są tak bardzo skupione na postrzeganiu siebie jako doskonałych. Czy można i jak zwiększyć poczucie własnej wartości?

Co wpływa na poczucie własnej wartości i samoocenę?

Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na Twoją samoocenę.

Podstawowym jej źródłem jest oczywiście dzieciństwo. Kiedy masz ogólne poczucie słabości, beznadziei, jeśli Twoje sprawy nie układają się dobrze, w jakiejkolwiek dziedzinie życia, warto znaleźć pierwotną przyczynę. Tylko ona pozwoli na zrozumienie Twoich uczuć, zachowań, wyborów i reakcji. Świadomość tej pierwotnej przyczyny daje Ci poczucie wpływu i decyzyjności. Nie zmienisz jej, ale możesz zmieniać swoje uczucia, zachowania, wybory i reakcje – zaczynasz być szefem swojego życia. Nie urodziłaś się ze swoim obecnym poczuciem wartości. Kształtowało się ono stopniowo w odpowiedzi na sposób, w jaki byłaś traktowana przez ludzi, którzy Cię wychowali. Mogli to być Twoi biologiczni rodzice, lub inne osoby, które pełniły tę rolę.

Podstawową przyczyną Twoich obecnych problemów są doświadczenia z dzieciństwa. Przez dzieciństwo rozumiem okres od Twojego poczęcia do 18-20 roku życia. Doświadczenia z dzieciństwa z kolei zależą od tego jak emocjonalnie bezpieczna, pewna się wtedy czułaś i w jakim stopniu akceptowana byłaś przez swoich rodziców. To, jak w dzieciństwie traktowali Cię rodzice wpłynęło bezpośrednio na to, co teraz myślisz o sobie, czego oczekujesz od życia, jak patrzysz na ludzi i świat, na co według siebie zasługujesz.

Dzieci, które czują się niekochane, są stale krytykowane, lub są ofiarami nadużyć mają miały tendencję do obwiniania siebie, a nie swoich rodziców. Ponieważ przetrwanie dziecka zależy całkowicie od rodziców, świadome uznanie niesprawiedliwości, okrucieństwa lub niekompetencji rodziców jest dla psychiki dziecka zbyt niszczące.

O wiele „bezpieczniej” jest dla niego skierować krytykę do wewnątrz niż na zewnątrz i obwiniać siebie za poniesione nieszczęścia. Daje to dziecku iluzję kontroli – „skoro to ja jestem winna, mogę mieć na tę sytuację wpływ”. Czy w takim razie można i jak zwiększyć poczucie własnej wartości?

Niestety to, co jest mechanizmem przetrwania w dzieciństwie, zazwyczaj staje się głęboko wyniszczające w dorosłym życiu. Doświadczając dysfunkcji od najmłodszych lat nauczyłaś się, że nie możesz ufać ludziom i że świat jest miejscem niebezpiecznym.

Z trudną sytuacją w domu mogłaś sobie radzić obwiniając siebie za to, co się tam dzieje, zamiast uznać rodzica za niewiarygodnego i niebezpiecznego. Byłaś bezsilna i nie miałaś wpływu na swoją sytuację. To toksyczne poczucie winy to nieporadny, dziecięcy sposób radzenia sobie w trudnych warunkach dysfunkcyjnego domu. To mechanizm przetrwania, który pełnił konkretną rolę – chronił Twoją delikatną psychikę. Takie mechanizmy przetrwania mają to do siebie, że w dorosłym życiu stają się przeszkodą na drodze do szczęśliwego i spełnionego życia.

Jako osoba dorosła możesz radzić sobie ze swoim trudnym dzieciństwem na dwa skrajnie różne sposoby:

• Jesteś uległa wobec innych, podporządkowana im, uważasz, że inni są OK, a Ty jesteś NIE OK.
• Dominujesz, narzucasz swoje zdanie i sposób bycia, jesteś agresywna, masz przeświadczenie, że inni są NIE OK, a Ty jesteś OK.

Zauważ, że te dwie skrajnie różne postawy wynikają z tego samego podłoża – braku zdrowego poczucia własnej wartości. Wywyższanie się i próba bycia lepszym od innych nie jest oznaką poczucia własnej wartości. Bardziej prawdopodobne jest, że jest to dowód niepewności i niskiej samooceny.

Poczucie własnej wartości wpływa praktycznie na każdy aspekt Twojego życia. Utrzymanie zdrowego, realistycznego spojrzenia na siebie nie polega na dmuchaniu we własny gwizdek. Chodzi o to, aby nauczyć się lubić i szanować siebie – swoje wady też, a końcu wszyscy je mamy!

Osoba, która ma prawidłową pewność siebie, czuje swoją wewnętrzną siłę i nie potrzebuje ani się podporządkowywać, ani dominować nad innymi. Takie zachowania zaspokajają dziecięcą potrzebę kontroli nad sytuacją, w której jesteś. Jeśli się podporządkujesz, inni Cię nie odrzucą (tak, jak w dzieciństwie na różne sposoby mogli odrzucić Cię rodzice). Jeśli wybierasz dominację, uważasz, że to Ty rozdajesz karty i nikt Cię już nigdy nie zrani.

Obydwie te postawy sprawiają, że nie jesteś w pełni sobą, grasz rolę, nie pokazujesz swoich prawdziwych uczuć, myśli i emocji. Inne osoby znają tylko Twoją maskę. Nie dajesz im się poznać taką, jaka naprawdę jesteś. Autentyczność zachowań, spontaniczność kojarzy Ci się z utratą kontroli, a ta z kolei z cierpieniem, którego zaznałaś w dzieciństwie, kiedy rzeczywiście niewiele od Ciebie zależało. Rola, którą przyjmujesz odgradza Cię od świata, od innych, a także od prawdziwych, głębokich relacji. To nie jesteś prawdziwa Ty, ale bagaż Twoich rodziców wyniesiony z dysfunkcyjnego dzieciństwa. Trudno jest czuć się bezpiecznie dorosłym życiu, jeśli osoby, które miały Cię kochać i chronić w dzieciństwie, nie potrafiły Ci tego dać.

Ilekroć myślisz o tym, przez co przeszłaś jako dziecko, pamiętaj, że już nim nie jesteś. Jesteś dorosła i jesteś tu i teraz. A tu i teraz jesteś bezpieczna. Tu i teraz możesz wszystko. Tu i teraz możesz zrzucić ten toksyczny bagaż. Jesteś teraz swoim własnym opiekunem i nie musisz już znosić negatywnych sytuacji. Teraz to Ty za siebie odpowiadasz. Masz wybór i podejmujesz decyzje na co się zgadzasz, a na co już nie.

Prawdziwe poczucie własnej wartości to stan, a którym Ty jesteś OK i inni są OK. Nikt nie jest gorszy, ani lepszy. Kiedy masz zdrową samoocenę, masz zrównoważony, dokładny i rzeczywisty obraz siebie. Na przykład masz realną opinię o swoich umiejętnościach, ale rozpoznajesz też swoje wady i słabe strony.

Kiedy poczucie własnej wartości jest zdrowe i ugruntowane w rzeczywistości, trudno jest mieć go za dużo. Kiedy cenisz siebie i masz prawidłowe poczucie własnej wartości, czujesz się bezpiecznie i uważasz siebie za osobę wartościową jakakolwiek jesteś. Masz generalnie pozytywne relacje z innymi i czujesz się pewna swoich umiejętności. Jesteś też otwarta na naukę i informacje zwrotne, które mogą pomóc Ci lepiej poznać siebie, ale też zdobyć i opanować nowe umiejętności.

Jak zwiększyć poczucie własnej wartości?

Nad poczuciem wartości można pracować na wiele sposobów. Najskuteczniejszym z nich jest moim zdaniem terapia na sesjach 1:1 i warsztatach z budowanie poczucia wartości, ale do tematu możesz też przymierzyć się sama. Oto kilka wskazówek:

• praca z wewnętrznym krytykiem,
• sprawdzenie, jakie masz przekonania o sobie wyniesione z dzieciństwa,
• obiektywne spojrzenie na swoje mocne i słabe strony,
• praca z wewnętrznym dzieckiem.

Mam nadzieję, że już wiesz, jak zwiększyć poczucie własnej wartości. Od siebie dołożyłabym jeszcze kilka skutecznych sposobów, takich jak:

1. Nie porównuj się do innych.
2. Praktykuj wdzięczność.
3. Znajdź czas dla siebie i swoich pasji.
4. Nie bierz na siebie zbyt wielu obowiązków.
5. Przestań się obwiniać.
6. Zacznij ćwiczyć.

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:

Jak zwiększyć odporność na stres? 5 skutecznych sposobów Wyjazd podczas pracy zdalnej? 6 sposobów, jak to pogodzić! Przeziębienie u dziecka jak leczyć w domu? 5 sposobów Toksyczni teściowie – jak sobie poradzić? Jak uwolnić? Wizerunek marki – jak go zbudować? 5 sprawdzonych sposobów Jak poprawić pamięć i koncentrację? – 9 skutecznych sposobów Jak zaplanować wakacje z dzieckiem? – 9 skutecznych sposobów Randka z mężem w domu – jak ją zorganizować? 5 sposobów! Jak przestać bać się porodu? – Wywiad z psychologiem 5 sposobów by złapać językowe FLOW